Sora la flama, lagiàle fermàde,
pò dopo ziràle che le devèntia ‘ndoràde.
Se dal dì prima la polènta è vanzà,
pestàla zo ‘nsèma al zà rosolà.
L’è ‘n past che se magna per zéna,
col ciasolét e la panza vèn pléna.
Na man de zicòria taiàda zó fina,
che loarìa, con n’odór de grassìna!
Le patate rostìde i le màgna i pouréti,
ma le è bòne perfìn en bócia ai poèti.

Ascolta: Le patate rostìde

Le patate rostìde

Le pù sèmplizi, ma pù saurìde,
rèsta sèmper le patate rostìde.
Stiàni me pare i le slapàva,
la matina bonóra che l’albezàva.
Doi spalotàde col cafè da òrz,
e l’era pronto per far ogni sfòrz!
Broà le patate che pò se deve gratàr,
e féle frìzzer énte l’ónt de faitàr.
De fèr dev’èsser padèla e palòt,
se sto bocón voléo come ‘mbòt.

I santi de la Pleo

Inanda al Frate col porzèl
vèn a Dàrden san Marzèl.
G’à la tiara per ciapèl
e piscatorio l'è l'anèl.

San Fabian e Sebastiàn,
a Priò vèn ogni an:
un pontèfize romàn,
l’àuter sol che ciapelàn.

Pò san Marc’ evanʓelista
col leon ìo bèn en vista,
a Molar en grant artista,
i l’à fat co la fazza trista.

Re burgundo san Zismón,
l’è patrono su a Vión,
se ‘l festéʓa en comunión,
con el Bèpi laurentón.

Sant’Usébi de la Pléo,
protetór de ogni arléo
el so viver l'è sta gréo,
‘l vèn d’agost che no g'è néo.

A Tuenét pòr colomèl,
vèn San Ròc' col ciagnotèl,
del pelegrin el g’à ‘l mantèl,
e na gran plòna per ciapèl.

Agostin el vèn su a Tóra,
gran dotór zà da bonóra,
e la mama del sant su sóra,
santa Monica gran sióra.

A setèmber cianta a Ségn,
a la Madòna che l’è de légn,
e sto paes per esser dégn
la prozessión el fa per pégn.

Su a Priò vèn san Micél,
zeneral l’è su 'ntel ziél,
e al ‘l diaol che l'è crudél,
el gé fa el contrapél.

E santa Luzia ca putata,
che dei òrbi l’è avocata,
fòr a Dàrden l’è venerata
ma zó ‘n Sizìlia l’èra nata.

El pàsser soliènto

Da su la zìma del ciampanìl,
ciantànt per tuta la zornàda
ti scoanì, sgóles via vèrs le vìl,
e tuti i è contènti en la valàda.
Dapertùt se vet la primavéra,
a vardarla te se davèrz el còr
l’aria ‘mprofumàda, la tèra lizéra,
l’è na staʓón che val come l’òr.
Ciàure e pégore, muz i bòi,
i auzzèi en zércia de bissòi.
Ognun fa festa, bèi e bruti,
ma ti da to pòsta vàrdes tuti
e no fas tanti zèsti, nè baldòria,
éntel bèc' na fòia ‘n zicòria;
entànt che pàssa i to ani pu bèi
ti ‘n mèz al prà zérces ciarèi.
Oh pòer poiatèl, ti ses come mì,
a véder sto mondo de ‘ncoendì.
Énte sto dì che è dré a nir nòt,
i béo dal botesìn ‘ntel paesòt;
i putèi en zércia de compagnìa,
le ciampàne le sòna l’Avemarìa.
Ma mi stón énter dai me muri,
e davèrzi na bòzza col ciavasùri.
A ti sigolòt no te ne frega ‘ngót,
te basta en mìgol de pan biót:
mi però, se no von fòr de zervèl,
penserai semper da barbustèl
e cando sarà nà su tanti ani,
me nirà en grop de destràni.

Ascolta: El pàsser soliènto

La zigiàla e la formìgia

Ente na ciàuda nòt d’istà,
ciantava na zigiàla de felizità;
le formìge entant zossót,
le meteva via vergót.
«Enzì vé spacao la s-cena,
déve paze, che féo pena!»
Ma le formìge laurentone,
le seitava, che drittone!
«Per l’invèrn noi fen scorta,
e cando ‘l fret l’è su la porta,
l’è plena colma la dispensa
e abondante gén la mensa!»
«Ma l’invèrn l’è ‘ncor lontan,
per provéder g’è tut l’an!
Mi me plas de pù ciantar,
con sto ciàut… guai laorar!»
Passa i dì e le semmane,
l’istà è finì co le só scotane,
le plante resta senza fòie
e la zigiàla ha pèrs le vòie.
En dì, dopo na dormida,
la zigiàla tuta ‘ngremida
la vét i ciampi con le brume,
la neo come fus tut plume.
Famada luzza, pòra zigiàla,
la bramava ‘n pòc’ de segiàla,
ma la tera, dura e ‘nglazzada
da la neo l’era tuta scoertada.
Enzì na sera, la dolorata,
vet via lontan na lumata.
«Per ciarità, g’ài na gran fam,
per mì no g’è che ‘n destìn gram».
Se davèrz na finestra:
«Deme ‘n góz de menestra.
Son la zigiàla e mì g’ài frét,
e son senza ‘n bèl fogét».
«Ma che às fat po’ tut l’istà,
entant che noi en strussià?»
«Coi me cianti ve ralegravi
tuti canti, stolti e savi!»
Dis la formìgia: «Às ciantà?
Alór bala ades e vai vianlà!»
Sta rimèla en modo aléger,
dis che l’è meio nó esser péger!

Ascolta: La zigiàla e la formìgia

La bègia

Del novezèntosessantun,
el mes de marz al vintisèt,
l’era de luni e calchedun,
vét en bòn òm e l’arziprèt,
che i s’è mét a questionar.
L’era mèzdì de chél dì chièt,
e ‘n la piazza de Molar,
e ‘l sior paroco vét zossót
el Ferucio dré a lavar
da l’iròlo la so bót.
Oltre tut l’à petà
sul murét tut chél zót!
El prèt tacia a urli: Altolà!
Enfurià come ‘n mul,
el che l’è n’autorità,
‘l gé posta ‘l pè ‘ntel cul,
e po’ ‘ncóra tut furiós
‘n par pugni de rincul.
El Ferucio, en pòc’ rabiós,
gé respònt con parolaze,
ma da pare cossienziós,
el se ferma a le bociaze.
Con en làver che sangóna,
met ‘nsema le só sdraze,
e prima che na batolóna,
nó la fagia traboldéri
a denunziar va chèl móna,
drit via a Tai dai carabiniéri!
Po’ ‘l fa véder al Decan,
che nó ‘l sopòrta sti mistéri,
la só fazza con el dan!
“E cì nó l’è segùr finida
von ‘n Curia ancór doman!”
Ma fato stà che la desfida,
zà la sera de chél dì
l’era bel e che sfredida!

Tuenetto, 21 marzo 2017

Ascolta: La bègia

La magnada

Mi giaròssi na bèla ‘mpensada
de farne ensema na magnada.
Mì provédi la ciarn e fon la spesa,
ti su la plòta e gé fén na sorpresa.
Fén per doméngia, tègnite pronto,
che magnan fin al tramonto!
Ma sàuta fòr almen dés ostàcoi
per narge sóra gé vòl dés miràcoi!
Cì che nó magna ché i è a dièta,
cì che la vòl se è zust la rizèta;
mì tanta cicia, per mì sol formai,
mì nó pòdi, verdura, barèa g’è l’ài.
Puntine e brasòle mì magneròssi
se demò nó lé fus entórn ai òssi.
Che g’è po’? Polenta? Dói fléte…
però g’è ‘l tonco e va su la diabéte.
Mì nó gé són, mì nó g’ài fam
mì mé contènti de pan e salam.
Córige dré, nó sé pòl far ‘ngót
tanti l’è i gusti ne resta ‘l pan biót
Ma pù bòn saròss e tant pù saurì,
se tuti avessen la fam patì.

Ascolta: La magnada

Sèmper vènt

Sófla ‘l vènt, sóra la zènt
vènt frét, sóra Tuenét,
vént sec’, che tira de sbiéc’,
vènt sul mus, che passa da l’us,
vènt ciàut, che va su àut,
corlo, fòrt come la mòrt.
Sèmper vènt, brut parènt.

Ascolta: Sèmper vènt

El dentinciàgn

El se fa véder entei pradi,
dré le strade e ‘ntei fossadi,
perlopù ‘l vèn dapertut
men che ‘ndo che l’è sut!

La raìs l’è grossa assà,
e le so fòie g’à l’ór dentà,
zalt l’è ‘l fiór e ìo le ao,
le fa scorta entel so fao.

I dis che l’è na medizina,
la so potassa fa nar d’orina,
e l’è perfin tra le plante
se l’è còt ‘n bòn purgante.

Ancia se cruo l’è amar
l’è pròpi bòn da magnar!
E ‘nsema a la panzéta
l’è pù bòn de na polpéta!

Ascolta: El dentinciàgn

Sintér de la curta
(da Tuenet a Molar)

Che batù che ères en bot!
E pò sèmper de men.
Eres la strada pù curta
ancia se géven pù tèmp.

Ma no tèmp da pèrder!
A messa e a scola,
al tram e a laorar,
néven sèmper a pè!

A bòte 'l ploveva o 'l flociava:
me pare, davanti, 'l sfangiava la neu
per mì, che nidévi de drìa e restassi pu sut.
Senza parlar el me 'nsegnava 'l sintér
per nir grant.

Ades, da la curta, non passa pù 'nzun,
a stento se vét la tracia da 'n bòt,
ma 'l sintér de me pare
'n tel còr l'è restà.

(Pubblicata su Strenna Trentina 2018)

Ascolta: Sintér de la curta

La me sera

Un al bòt i sèra botégia,
se smòrza plan plan el rumor
e torna la paze de la sera.
Fres-cia l'è l'aria che t'aiuta a pensar.
Vèn tanti ricordi entant che vèn nòt:
de cando èren pòpi e corìven sui pònti,
de cando, pù grandi...,
nó l'è pù come 'n bòt.

Te sèntes contènt de chél che às fat bèn,
te desplas per chél che nó às fat,
domandes de rimediar, se vergót è nu mal,
ma vèn sèmper pù nòt e 'l tèmp nó 'l g'è pù!
Spénzes i òcli 'ntel blu sèmper pù scur.
Vèn sera: s'empìza na stéla
e 'n l'Avemaria, se smòrza la lum.

(Pubblicata su Strenna Trentina 2018)

Ascolta: La me sera

Ultim Nadal

Torni en tel nì
da 'ndó che son nù,
l'è scasi mèz vòit:
papà nó 'l g'è pù.

Òcli smarìdi senza ricordi,
dopo tanta paiòla
portada en tel nì,
i spèta calcun che nancia i cognós.

L'è l'ultim Nadal,
òcli lustri e smorzadi,
vita spenduda per mì,
che bèn m'às volù.

(Pubblicata su Strenna Trentina 2020)