Le storièle de l'Esopo
Alcune «rimèle» nella parlata della Pieve di Torra ispirate alle fiabe di Esopo.
En dì na bólp la vàrdava fìs arènt a ‘n sas en gran bel bis. A véderlo ìo, lònc’ e tirà, el còrp la voléva anc’éla slongià. Siché la sé pòza ìo dausìn e la se tira come ‘n cordìn. La bólp invidiósa, tira e slòngia, per deventar na panzalòngia, ca coióna a la fin la se scarta come fus sta en sfòi de ciarta. Chésto suzét al pòver tamè, che vòl esser chél che nó l’è.
Na giàta la và a curiosàr enla fosìna de ‘n mastro feràr. La giàta scomenzia dimprima a leciàrse la pònta de la lima. La só lénga, a forza ‘n fregiàr, l’è nuda plan plan a sangonàr. Tuta contenta éla la pensava, de tòr via ‘l bòn da chel che la leciava. Ma po’, passà ‘n bel pezzòt, de la só lenga è restà ‘n mocolòt.
Na védova la géva na gialìna, che n’òu la feva ogni matìna. Ca feuma alor ‘n dì l’à pensà: ge aumenti del gran la cantità, enzì la gialìna la farà ogni dì, enveze che un dói òvi ‘ntel nì. Ma la gialìna pù che ‘ngrassada, sèmper n’òu la féva ‘n zornada, po’ per finir, mondo crudél, per la védova nancia pù chél. Chei che vol sèmper de pù chel che i g’à ‘n man i à bèl e perdù.
En dì ‘l gròl l’eva robà el ciasolét sul mercià, e su ‘nten ram s’è pozà, per magnàrlo en libertà. Ma la bólp maliziosa, del formài gran golosa, sót la planta manierosa, la ge dis complimentosa: “Dei auzzèi ti ses ‘l miór, e ‘l pù bel del Creatór! Ti sés pròpi ‘n profesór e de segùr ‘n gran ciantór! Alor chél gròl tut parà su, vol far sentir la so virtù, e ciantando da cucù l’à molà ‘l so bon menù. Con en saut la bolpona, ge porta via, ca bricona, el bocón del pòr mona e per de pù i lo coiona: “Forse ses en bel auzzèl, forse ses ancia ‘n modèl, de segur ses cegiarèl, e ‘n pòc’ curt de zervèl”.
1- Cì se cónta de le rane che nodava ‘n la palù, su e zó da le so tane ma senza re per la tribù. 2- Le rane dis al Padretèrno, che l’è ‘n ziél sul só tròn, cì sen senza ‘n bòn goèrno, manda cì en brào patròn. 3- Plòu dal ziél en bel noslar, che s’emplanta de sbighèz, come ‘l fus en paraciar, entel fossà, ìo pròpi ‘n mèz. 4- Le ranocchie spaventade dal tónf de chél zonclón, pù che ‘mprèssa s’è ritirade zó 'n fónt al lac’ de scondión.
5- Passadi apéna pòci dì, a véder fermo chel bastón, una al bòt le vèn fòr dal nì, e sul pal le va a masón. 6- Avelìde per chél re sligòz dal Sioredio le rane è nà: “Chésto cì l’è ‘n maridòz, dane n’àutra autorità”. 7- Chél su sora tut furiós, a le rane ‘l g’à ‘nvià, en bel bis enzì golós che tut che bèstie à divorà. 8- L’era meio aver per re, en latón en pòc’ faussón che nar én bócia 'n mendeché de chél ciatìo e brut bissón!
G’èra ‘n tale con en tesòr, na gialìna che féva òvi de òr. El credéva che ‘n la so panza, ge fus na meda de ca sostanza. Alor en dì chél’òm enteressà, la pòra polastra l’à sventrà, per méter le man sul metàl, che ‘nla trìpa géva l’animàl. Ma de ent la gialìna l’era fata, come ogni àutra bela poiàta. El voleva vadagnar la luna, e l’à perdù la só fortuna!
Famada e senza colazión na rossa bólp entél vignàl la vét na pìcia a picolón, ma gé voròss en pedestàl. La fà sàuti, ma l’è dura, perfin la mónta sul conzàl. “Oh bèn, l’è malmadura”, dis la bólp senza creanza “l’è ‘ncór vérda e tanto dura!” Chesto ‘n bòna sostanza dis che se nó sés bòn ‘n far, dàs la colpa a la circostanza!
Embòt na rana tra ‘l terfòi, la vardava zelósa ‘l bòi. Anc’éla la voleva deventar, granda e gròssa come ‘n asmàr. La so panza alóra l’à sgonflà, e po’ a só fiòi l’à domandà: “Sónte adès del bòi pù grossa?” E chésti: “No, a véder da la nossa”. La rana la sé pompa ‘ncór de pù; “E adès? Diséme voi, àite cressù”? “No cara - dis i pìzzoi de la rana - a confrónt sést ancor na nana!” E ca ranèla che voleva far na bulada, l’è crepada da tant che l’era ‘nflada. El cifòt che vòl esser n’arsenàl, stai segùr che ‘l va a finìr mal.